خوزیها؛ سه چالش ترامپ و تورم و هویت
تاریخ انتشار: ۱۲ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۴۰۸۱۳
عصر ایران؛ سروش بامداد- دوازدهمین و واپسین برگ از دفتر معرفی ویژهنامههای نوروزی مطبوعات و مجلات (نشریات چاپی و کاغذی) را به «خوزیها» اختصاص میدهیم که اگرچه روزنامۀ مستقل صبح ایران است اما نگاه ویژۀ آن به خوزستان است و چه خوب که در دو فقره به این گونه نشریات پرداختیم و میپردازیم (قبلا صبح تبریز).
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
خوزیها سه چالش مهم سال جدید (1403 خورشیدی) را این موارد دانسته است: ترامپ، تورم و بحران هویت و بدین ترتیب مشخص است که مانند مجله تخصصی «تجارت فردا» که در همین مجموعه تورُّق شد انتخاب دونالد ترامپ در آبان ماه را محتملتر از ابقای بایدن میداند و بر این اساس تصویر او را مقابل ابراهیم رییسی نشانده است.
رضا غُبِیشاوی در همان آغاز صریح و روشن نوشته است: «بهترین راه برای دفع شرّ بزرگ احتمالی ترامپ علیه مردم ایران آغاز مذاکرات غیر رسمی - غیر علنی با ترامپ و جو بایدن قبل از انتخابات آمریکاست.»
پرسش جدی که او طرح کرده این است: «اگر ترامپ دوباره رییس جمهوری آمریکا شودچه تأثیری بر ایران و ایرانیان خواهد داشت، سیاست او در قبال ایران چه خواهد بود و تهران در مقابل ترامپ کدام سیاست را در پیش می گیرد؟»
او 9 فقره از اقدامات احتمالی ترامپ را برشمرده کرده که جملگی حاکی از فشارهای بیشتر و البته لغو روند احیای برجام از جانب آمریکاست اما در عین حال پیش بینی کرده برای توافق تازه با ایران هم خواهد کوشید.
سه سناریوی محتمل دولت ایران در قبال پیروزی احتمالی ترامپ نیز از نگاه این تحلیل گر اینهاست. «اولی: هیچ! یعنی چو فردا شود فکر فردا کنیم و مراد این است که در این 8 ماه کار خاصی انجام نشود و اگر ترامپ پیروز شد آنگاه متناسب با آن تدابیری اندیشیده شود.
دوم: تلاش برای توافق با بایدن در 10 ماهی که او بر سر کار است (درست است که نتیجه انتخابات آبان مشخص می شود اما اگر بایدن ببازد جانشین او آخر دی مستقر خواهد شد).
سوم این که طرف ایرانی به دنبال توافق باشد اما توافق با پیروز انتخابات که احتمالا ترامپ خواهد بود.»
نویسنده معتقد است به همان اندازه که ترامپ توان آسیب رسانی دارد مذاکره با او به نسبت هر رییس جمهوری دیگر دشواری کمتر دارد و به نظر می رسد مبنای استدلال آقای غُبِیشاوی این باشد که شخصیت ترامپ پیچیدگی کمتری دارد.
محمد مالی مدیر مسؤول «خوزیها» هم نوشته است: «تمدید 4 سال اول در دست ابراهیم رییسی است و بستگی به نحوۀ بازی او با کارت ایران در عرصۀ بین الملل دارد.»
(نویسندۀ این سطور البته معتقد است آقای مالی آقای رییسی را زیاده از حد واجد ابتکار و ایده داسنته حال آن که قریب سه سال گذشته نشان داده ترجیح میدهد یک مجری تمام عیار باشد و چون سیاست خارجی را چندان بر اقتصاد و زندگی ایرانیان مؤثر نمیداند در این قضیه پیشقدم نخواهد شد و در جریان آشتیکنان با سعودی هم دیدیم موضوع به دبیر شورای عالی امنیت ملی سپرده شد هر چند ابراهیم رییسی بعدها سعی کرد شروع آن را به دیدار خود با رییس جمهوری چین نسبت دهد.)
خوزیها همچنین در گفتوگوی ویژه با طاهره طالقانی دختر آیتالله طالقانی که بعد از درگذشت خواهرشان - خانم اعظم طالقانی- دبیر کل جامعه زنان هم شده راز محبوبیت پدر نزد همگان را پرسیده و او به خاطر ارزش گذاری بر انسان فارغ از هر امر دیگر دانسته است.
طاهره طالقانی همچنان مرگ طالقانی را مشکوک میداند و بعد از 44 سال خواستار رفع ابهام از آن است و تلخترین شب زندگی را این گونه روایت میکند:
«غروب از جلسه خبرگان قانون اساسی به خانه برمی گردد. ساعت 8 شب قرار بوده نماینده روسیه (شوروی) به خانه بیاید. با او از قبل قرار داشتند. البته تنها نبوده و سه نفر بودند. با هم شام یا چیزی می خورند.بعد که اینها میروند حال پدر به هم میخورد و علایم سکته بروز می کند ما شمال بودیم و وقتی رسیدیم او را در همان حالتی که سوار ماشین کرده بودند با همان لباس و بدون عمامه در حالی که فوت کرده بود. اگر می گویم مشکوک است به خاطر این است که تلفن خانه نیم ساعت قبل از مرگ پدر قطع می شود و در هیچ یک از سه بیمارستان اطراف نه دکتری بوده نه آمبولانسی نه دستگاه اکسیژنی.»
اشاره شد خوزیها نگاه ملی و مطالب سراسری دارد ولی از خوزستان غافل نیست. کما این که سید مهدی ابوس رنجنامهای برای فوتبال خوزستان نوشته و آرزو کرده «در پایان بهار و هم زمان با اتمام لیگ برتر دست که شاهد حفظ سهمیه فوتبال خوزستان باشیم چون فوتبال کنونی چنان زمین خورده که به تب داری و کسر سهمیه باید رضایت داد!»
محسن صنیعی هم از اجرای موسیقی زنده و شاهنامه خوانی در دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران اهواز استقبال کرده و نوشته: «تالار پر شده بود از دانشجویان دختر و پسر و شادی آنان زیبا بود و جالب این که همه مراسم را خود دانشجویان برگزار کردند. ذوق و سلیقه ایرانی را به رسمیت بشناسیم و نپنداریم شادی مردم با دیانت آنان منافات دارد.»
نوشتۀ فرزانۀ حجتنژاد هم قابل تأمل است: «مسافران دیگر از بومی ها نمی پرسند به یُمن نشان و بلد و ویز. سر پیچ پل هفتم که توی ترافیک گیر کنی، دم غروب چشمت که به ساختمان های بلند ساحلی بیفتد، تصویری در برابرت شکل می گیرد مثل عکس های عکاس معروف اهوازی. تو نگو اهواز بگو نیویورک. به جادوی واژه بیندیش نه به غر.»
سحر بیگ هم از ویژهنامههایی که طی یک سال منتشر کردهاند با افتخار یاد کرده و آورده است: «میز کارم پوشیده از آرشیو یک سالۀ روزنامۀ خوزیهاست. حاصل یک سال تلاش و تحلیل انسانهایی عمیق و دردمند. ویژهنامهها را میبینم. چه شاهکارهایی: شبیه مردم (برای دولتآبادی)، همسایه ابدی (به یاد احمد محمود) و »سکانس خونین فیلسوف سینما« - به بهانۀ قتل مهرجویی- که در نصف روز بسته شد و نوشتم: مرگ هنرمند، چنین تیز و تلخ و تکان دهنده چرا باید؟»
هر چند خیلی مرسوم نیست خود روزنامهنگاران در ستایش خودشان بنویسند، چه، خوشتر آن باشد که سرِّ دلبران گفته آید در حدیث دیگران اما اگر او ننوشته بود ما و شما اینها را از کجا میدانستیم خاصه با نثر زیبایی که دارد:
«باشد که بمانیم.با امتداد رنجهای گذشته و سالی دیگر و رنجهایی دیگر و شاید لبخندها، عطر چای صبحگاهی و درِ چهار لنگۀ قدیمیِ گشوده به ایوان و نوازشِ گلبرگ های گلدان ها و رقص بلند بالا تکنخلِ فاخرِ کنجِ خانهمان و صدای قدم هامان که یکییکی در کوچۀ باریک و خسته و پیر میپیچد... مفتخریم به این سوز گَسِ شادنما. به این درد خوزی بودن...»
منبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۴۰۸۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازیگران سریال تورم
یک پژوهش جدید درباره ریشهها و ویژگیهای تورم در ایران، بازیگران اصلی این پدیده مزمن را معرفی کرد. این مطالعه نشان میدهد که از میان تکانههای تحریمی و تکانههای پولی، تحریمها اثر ماندگارتری بر افزایش تورم در اقتصاد ایران دارند.
به گزارش دنیای اقتصاد، علت این امر به این نکته بازمیگردد که تکانه خارجی از سه کانال انتظارات، تقاضا و عرضه بر تورم و تولید اثر میگذارد؛ در حالیکه اثر تکانه پولی فقط محدود به کانال تقاضا است. در همین ارتباط، احمدرضا جلالینائینی، اقتصاددان، در ارائه آخرین مطالعه خود بر این نکته تاکید کرد که با وجود غالب بودن اثر تحریم و نرخ ارز در کوتاهمدت، در بلندمدت عامل پولی تعیینکننده اصلی نرخ تورم است و نباید از آن غافل شد.
به عقیده این استاد دانشگاه، با توجه به اثرگذاری تکانه خارجی بر کاهش ارزش ریال و نیاز واحدهای تولیدی به سرمایه در گردش، سیاستگذار پولی با بده-بستان میان رکود و تورم مواجه میشود و با پاسخ به این نیاز، متغیرهای پولی نظیر پایه پولی را افزایش میدهد.
در ماههای پایانی سال گذشته، همایش «دنیای اقتصاد» با حضور صاحب نظران و کارشناسان برجسته برگزار شد و آینده اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ مورد بررسی قرار گرفت. احمدرضا جلالی نائینی، استاد گروه اقتصاد موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، در ارائه خود از روند فعلی تورم در اقتصاد ایران، به تشریح علل و ریشههای تورم در اقتصاد ایران پرداخت و ضمن بررسی عوامل موثر بر افزایش یا کاهش سطح تورم در ایران، به روند آتی آن در ماههای پیشرو اشاره کرد. متن زیر شرح سخنان این اقتصاددان در همایش چشم انداز سال ۱۴۰۳ است.
همایش چشم انداز اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳، در ماههای پایانی سال ۱۴۰۲ و از سوی «دنیای اقتصاد» برگزار شد و صاحب نظران حوزههای مختلف به ارائه تحلیلهای خود از وضعیت فعلی و آتی اقتصاد ایران پرداختند. احمدرضا جلالی نائینی، استاد گروه اقتصاد موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی یکی از کارشناسان حاضر در این برنامه بود و به بررسی و تحلیل تورم در اقتصاد ایران پرداخت.
ویژگیهای تورم در اقتصاد ایرانجلالی نائینی صحبتهای خود را با این نکته آغاز کرد که در اقتصاد ایران، جهشهای تورمی غالبا پادچرخهای عمل میکند و در دوران رکود رخ میدهد و همزمان با اصابت تکانههای ارزی، به واسطه محدودیت تراز پرداختها و تحریمها، اتفاق میافتد. نائینی در ادامه برای تورم اقتصاد ایران چهار ویژگی مهم بیان کرد.
بر این اساس، طبق شکل یک و با بررسی رفتار تاریخی نرخ تورم، رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت و نرخ ارز بازار آزاد میتوان دریافت که افزایش نرخ تورم که به موجب انبساط تقاضا ناشی از سیاستهای پولی و مالی ایجاد شده را میتوان با سیاستهای انقباضی پولی و بهنگام کنترل کرد، اما کنترل تورمهایی که از تکانههای عرضه و فشار هزینه ناشی میشود به سهولت میسر نیست.
دومین ویژگی قابل توجه تورم ایران که در شکل ۲ کاملا قابل مشاهده است، آن است که نرخ تورم طی سالهای ۱۴۰۲-۱۳۹۷ لختی (پایداری) بیشتری در نرخهای بالاتر داشته و که نه تنها با رفتار نرخ تورم در دورههای قبلی خیلی متفاوت بوده بلکه ماهیت آن از تورم مزمن به تورم لجام گسیخته تغییر کرده است.
سومین ویژگی تورم در اقتصاد ایران این است که شاخص قیمت تولیدکننده و مصرفکننده در بخش کالا همبستگی بالایی داشته و در مقابل تکانههای ارزی جهش شدیدتری نسبت به بخش خدمات دارند، اما شاخص قیمت تولیدکننده و مصرفکننده در بخش خدمات با یک وقفه و با شدت بیشتری به این تکانهها واکنش نشان میدهند. معمولا در پی اصابت تکانههای ارزی قیمت کالاهای واسطهای و سرمایهای در قیاس با نرخ دستمزد افزایش مییابد، بنابراین هزینه تولید در بخش کالا سریعتر از بخش خدمات بالا میرود. این افزایش هزینه در تولید متعاقبا به سبد مصرف منتقل میشود.
جلالینائینی در تشریح آخرین ویژگی تورم در ایران بیان کرد که طبق آمارهای سه دهه اخیر، نرخ رشد ارز در مقایسه با سایر متغیرهای کلان بیشترین همبستگی با نرخ تورم را داشته است.
او در ادامه بر این نکته تاکید کرد که تبعات جهشهای نرخ ارز در اقتصاد ایران محدود به تغییر در قیمتهای نسبی نیست و آثار دیگری بر جا میگذارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
فشار تورمی از کدام کانالها وارد میشود؟جلالی نائینی در ادامه به ارائه شمای کلی نحوه ایجاد و انتشار فشارهای تورمی در اقتصاد ایران پرداخت. اقتصاد ایران طی نیم قرن اخیر ویژگیهای یک اقتصاد باز و کوچک و صادرکننده کالاهای خام، با تمرکز تولید بر فرآوری نهایی را داشته است. هر چند طی ۱۰ سال گذشته جانشینی واردات در سطح گستردهای اتفاق افتاده، اما هنوز تولید در شماری از بخشها نیاز به واردات کالاهای واسطهای و سرمایهای دارد و در شماری از اقلام تولید داخلی کفایت تقاضای داخلی را نمیدهد. بهطور کلی و همانطور که شکل ۵ نشان میدهد، دو نوع غالب تکانه بر تورم اقتصاد ایران اثر میگذارد؛ تکانههای اسمی حاصل شده از سیاستهای مالی و پولی و تکانههای خارجی شامل تکانههای رابطه مبادله و تحریمها دو عامل اصلی اثرگذار بر اقتصاد ایران به شمار میرود و مبادی ورودی و مکانیسم تسری این دو تکانه، کانال عرضه و تقاضا است.
تکانههای خارجی سه اثر متفاوت بر جا میگذارند. تبعات فوری اصابت تکانه خارجی عبارتند از کاهش تقاضای دارایی ریالی، افرایش نرخ ارز و تحریک انتظارات تورمی. در دومین گام، اثر تکانه خارجی از کانال عرضه تسری مییابد و با ایجاد محدودیت در تراز پرداختها و جریان تجارت خارجی و افزایش نرخ ارز، هزینه واردات نهادههای تولید افزایش یافته و این امر هزینه تولید را افزایش و موجب انقباض عرضه میشود. در نتیجه اصابت این نوع تکانه نیاز به سرمایه در گردش افراد حقیقی و حقوقی افزایش یافته و سبب افزایش تقاضای درون زا برای اعتبارات بانکی میشود. بانکها هم برای گرفتن خطوط اعتباری از بانک مرکزی صف میبندند. در نهایت آثار افزایش تقاضای درون زا به ترازنامه سیستم بانکی و بانک مرکزی منتقل میگردد. آخرین اثر تکانههای خارجی به این صورت است که بر اثر منفی شدن رابطه مبادله یا وضع تحریمها درآمد حاصل از فروش نفت کاهش مییابد، در نتیجه درآمد دولت کاهش یافته و با تشدید کسری بودجه، در نهایت آثار آن نیز روی ترازنامه بانک مرکزی تخلیه میشود.
به این ترتیب، تکانههای خارجی از مجرای عرضه و تقاضا وارد شده و از درگاه بودجه دولت، ترازنامه بانک مرکزی و ترازنامه شبکه بانکی به کل اقتصاد تسری پیدا میکند. باید در نظر داشت که تکانههای اسمی و خارجی هر دو آثار خود را از طریق ترازنامه بانک مرکزی و شبکه بانکی به کل اقتصاد منتقل میکنند. باید توجه داشت که در صورتی که اقتصاد تنها یک تکانه اسمی انبساطی صرف را تجربه کند (تکانه خارجی صفر باشد)، بانک مرکزی میتواند مطابق با رویکرد کلاسیک پولی و با کاهش پایه پولی یا افزایش نرخ بهره اقدام به رفع این آثار کند.
تکانههای خارجی تحریم از طریق افزایش تقاضای درون زا برای تامین مالی کسری بودجه و سرمایه در گردش بنگاهها بر ترکیب و نرخ رشد کلهای پولی اثر میگذارد؛ بنابراین لازم است که تفاوت برون زایی و درون زایی تغییرات در ترازنامه بانک مرکزی و شبکه بانکی را بتوانیم درنظر داشته باشیم و تفکیک کنیم. تکانههای خارجی که موجب بروز تکانه از نوع فشار هزینه میشوند دو اثر هم زمان دارند، هم نرخ تورم را افزایش میدهند و هم تولید بالقوه را کاهش میدهد و در صورت تداوم، انتظارات تورمی را پابرجاتر میکنند. برخی از صاحبنظران اشاره میکنند که سیاست بهینه پولی فقط محدود به مقابله با تورم نیست و در صورت وقوع تکانه سمت عرضه، مقام پولی نمیتواند نسبت به افت تولید و گسترش وضعیت رکودی بی تفاوت باشد و با بده-بستان تولید و تورم مواجه است.
چالش نرخ بهرهبراساس این پژوهش، پیشتر درباره مجرای انتظارات و اثر تکانههای خارجی منفی و افزایش نرخ ارز بر تضعیف تقاضای داراییهای ریالی اشاره شد. در این میان، نرخهای سود بانکی پایینتر از نرخ تورم انتظاری و مالیات تورمی مزید بر علت میشود. بر اساس نظریههای متعارف، تقاضای پول را میتوان به دو بخش تقاضای دارایی و تقاضای معاملاتی و احتیاطی تقسیم کرد. وقتی نااطمینانی افزایش مییابد و انتظارات تورمی تقویت میشود تقاضای معاملاتی و احتیاطی که سیالیت بیشتری دارند افزایش مییابد و، چون در این شرایط وظیفه ذخیره ارزش پول تضعیف میشود، تقاضای داراییهای ریالی کاهش مییابد. نسبت پول به نقدینگی تقریبی برای تغییر در این دو بخش از تقاضا است. شکل ۶ سهم از رشد نقدینگی برحسب مصارف را نشان میدهد. بر همین اساس رشد پول بالاتر از رشد نقدینگی بوده و نسبت پول به نقدینگی افزایش یافته است. زمانی که به علت تکانههای منفی خارجی نرخ ارز افزایش مییابد، تقاضای دارایی برای ریال کاهش، اما تقاضای معاملاتی بالا میرود.
تکانه اسمی مهمتر است یا تکانه خارجی؟نتایج پژوهش این استاد دانشگاه در شکل ۷ نشان میدهد در صورتی که مقام پولی واکنشی از خود نشان ندهد، اثر فوری یک تکانه خارجی بر تورم بیشتر و طولانیتر از تکانه پایه پولی در اقتصاد است. علت این امر به این نکته باز میگردد که تکانه خارجی از سه مجرای انتظارات، تقاضا و عرضه بر تورم و تولید اثر میگذارد درحالی که اثر تکانه پولی فقط محدود به مجرای تقاضا است.
با نرخ ارز چه باید کردبر اساس شکل ۸، شاخص قیمت کالاهای مبادلهای طی سالهای اخیر بالاتر از شاخص قیمت مصرفکننده قرار داشته و این موضوع نشان میدهد کالاهای مبادلهای گرانتر شده اند. اگر سازوکار تخصیص منابع در کشور کارآتر، هزینه مبادله کمتر، سیاست خارجی همراهتر و ابعاد رانتجویی محدودتر بود، طی پنج سال گذشته علائم قیمتی موجب افزایش تولید کالاهای مبادلهای و جایگزینی وسیعتر واردات میشد و با رشد خالص صادرات، ضربهپذیری اقتصاد از کالاهای خارجی را محدود میکرد. مراد از ذکر این مشاهده سیاست میخکوب کردن ارز تحت شرایط نامساعد توسط بانک مرکزی نیست.
در زمان اصابت تکانههای منفی خارجی، سازوکارهای اقتصادی و تغییر در عرضه و تقاضای نسبی ارز باعث تغییر نرخ ارز میشود. در این حالت بانک مرکزی و اقتصاد کشور تحت تاثیر تکانه برونزای ارزی هستند و امکان دخالت گسترده در بازار به علت عدم دسترسی به منابع ارزی و بازارهای مالی بینالمللی وجود ندارد و مقام پولی در مقابل عمل انجام شده قرار میگیرد. این وضعیت با افزایش سیاستی نرخ ارز توسط مقام مسوول متفاوت است. در متون علمی واکنش درخور سیاستگذار به تکانههای منفی خارجی افزایش نرخ حقیقی ارز است. اما مقامات پولی و مالی با تدوین و اجرای بسته سیاستی مناسب و کنترل انتظارات تورمی، مانع افزایش ابعاد افزایش نرخ ارز حقیقی میشوند.
ثابت نگه داشتن نرخ ارز در تورمهای بالا سیاستی قابل تداوم نیست. کنترل نرخ ارز از طریق سیاستگذاری چند بعدی معتبر و باورپذیر که باعث کاهش نااطمینانیهای اقتصادی و سیاسی شده و انتظارات تورمی را لنگر میکند، میسر میشود. نتایج به دست آمده از چند الگوی منتخب نقش تعیینکننده نوسانات نرخ ارز بر نوسانات تورم در کوتاه و میانمدت در اقتصاد ایران را تایید میکند.
نوسانات کوتاهمدت نرخ تورم بیشترین تاثیر را به ترتیب، از نوسانات نرخ ارز، انتظارات تورمی و رشد پول میگیرد. بر اساس آمارهای اعلام شده، کاهش رشد نقدینگی در چرخههای کوتاهمدت لزوما با کاهش تورم همبستگی زیادی ندارد، اما در افق بلندمدت کنترل نقدینگی اثربخشی بالاتری دارد. علاوه بر نرخ ارز، در کوتاه و میانمدت نوسانات نرخ تورم تحت تاثیر نوسانات انتظارات تورمی است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که هر چند متغیرهای انتظارات تورمی و نرخ ارز در رفتار نرخ تورم بسیار اثرگذار هستند، اما شکاف تولید (فشار تقاضای حقیقی) در کوتاهمدت اثر معناداری بر تورم ندارد.